بوتاکس

تزریق بوتاکس طبق آمارهای جهانی پرطرفدارترین روش برای جوانسازی پوست و از بین بردن چین و چروک‌ها است. سابقه‌ی استفاده از بوتاکس در علم پزشکی به بیش از ۵۰ سال پیش باز می‌گردد؛ اما به کارگیری آن برای محو کردن خطوط پوستی ۱۵ سالی است که رواج پیدا کرده است. در این مقاله می‌خواهیم مطالب مهم و اساس علمی تزریق بوتاکس را بررسی کنیم و به متداول‌ترین سوالات شما پاسخ دهیم.

بوتاکس چیست ؟

بوتاکس یک داروی تزریقی است که با فلج کردن عضلات باعث از بین بردن خطوط پوستی می‌شود. این دارو از سم بوتولونیوم نوع A ساخته شده که به صورت موقتی باعث فلج شدن عضلات می‌شود. علت اصلی ایجاد چین و چروک‌های متحرک صورت، حرکت عضلات است. پس اگر آن‌ها را فلج کنیم، خطوط صورت هم محو می‌شوند.

در دهه ۱۹۸۰ ، Jean و Alastair Carruthers ، چشم پزشک و متخصص پوست کانادایی ، وقتی به طور تصادفی متوجه شدند هنگامی که بیماران به دلیل اسپاسم صورت، تزریق بوتاکس را دریافت کردند، خط اخمشان هم محو می شود، و از این رو خاصیت ضد پیری سم را کشف کردند. مطالعات بعدی خطر طولانی مدت بوتاکس را نشان نداد.

بوتولونیوم نوع A اولین بار توسط یک چشم پزشک به نام آلن اسکات برای درمان بلفارواسپاسم (اختلال انقباضی پلک) و سایر اختلالات عضلانی چشم مورد استفاده قرار گرفت. این کاربرد بوتاکس در سال ۱۹۸۹ توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا (FDA) تایید شد.

آلن اسکات متوجه شد که در زمان درمان اختلال انقباضی پلک، شیارهای عمیقی که بین دو ابرو (خط اخم) قرار دارند به طور کامل ناپدید می‌شوند. در نهایت در سال ۲۰۰۲ سازمان FDA استفاده از  بوتولونیوم نوع A برای از بین بردن خطوط بین ابروها را تایید کرد. در سال ۲۰۱۳، استفاده از بوتاکس برای درمان چین و چروک‌های طرفین چشم‌ها (خطوط پنجه کلاغی) هم مورد تایید FDA قرار گرفت.

در سال ۲۰۱۶ بیش از ۴.۵ میلیون نفر از بوتاکس برای از بین چین و چروک‌های صورت استفاده کرده بودند. در سال‌های اخیر هم تزریق بوتاکس در صدر جدول روش‌های جوانسازی پوست جا خوش کرده است.

تزریق بوتاکس از جمله روش‌های کم‌تهاجمی جوانسازی پوست است و به عنوان روشی ایمن و موثر برای از بین بردن خطوط ظریف و همچنین چین و چروک‌های اطراف چشم بیشترین کاربرد را دارد. البته برای رفع خطوط بقیه‌ی بخش‌های صورت مثل خط اخم یا خطوط افقی پیشانی هم می‌توان از طریق تزریق بوتاکس به پیشانی استفاده کرد.

استفاده های تایید شده بوتاکس چیست ؟

بوتاکس یک داروی تجویزی است که به عضلات تزریق می شود و برای بهبود موقتی ظاهر چروک های متوسط ​​تا شدید، چروک های پیشانی، خطوط پنجه کلاغی و خطوط اخم بین ابروها در بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد.

بوتولونیوم نوع  A چیست ؟

بوتولونیوم نوع A که تقریباً تمامی داروهای تزریقی بوتاکس از آن ساخته شده‌اند، نوعی ماده‌یِ سمی برای اعصاب یا نوروتوکسین است که می‌تواند عملکرد اعصاب را به طور موقت از کار بیندازد. عضلات ارادی بدن (مثل آن‌هایی که در صورت قرار دارند) در صورتی منقبض می‌شوند که پیام انقباض از طرف مغز و از طریق اعصاب حرکتی به آن‌ها برسد. در صورتی که در محل عضله، سم بوتولونیوم وجود داشته باشد، عملکرد عصب حرکتی مختل شده و عضله فلج می‌شود.

بوتولونیوم به صورت طبیعی توسط باکتری کلستردیوم بوتولونیوم تولید می‌شود. در حالتی که بوتولونیوم توسط باکتری تولید شود، یکی از کشنده‌ترین سم‌های تولید شده در طبیعت به شمار می‌رود. برای یک انسان ۷۰ کیلوگرمی، تنها ۷۰ میلی‌گرم از این سم می‌تواند کشنده باشد. بوتولونیوم همان سمی است که در صورت نجوشاندن غذاهای کنسروی، باعث بوتولیسم می‌شود که بیماری‌ کشنده‌ای است.

آیا تزریق بوتاکس ایمن است ؟

نترسید! بوتولونیوم استفاده شده در داروی بوتاکس، خطرات سم اصلی که توسط باکتری تولید می‌شود را ندارد. به علاوه زمانی این سم کشنده است که وارد گردش خون ما شود. در استفاده‌های درمانی بوتاکس، تنها به صورت موضعی از این سم استفاده می‌شود.

از نظر سازمان FDA، وزارت بهداشت ایران و تقریباً تمامی سازمان‌های نظارتی درمان و سلامت، تزریق بوتاکس برای استفاده‌های درمانی یا جوانسازی پوست، ایمن و بی‌خطر شناخته می‌شود. به چند نکته‌ی زیر توجه کنید:

• در کشور آمریکا، از سال ۱۹۸۹ تا سال ۲۰۰۳ تنها ۳۶ نفر بعد از تزریق بوتاکس دچار عوارض جانبی شدید شدند. ۱۳ نفر از این افراد، به دلیل مشکلات زمینه‌ای دچار عوارض شده بودند و مشکلات پیش آمده ارتباطی با تزریق بوتاکس نداشته است.
• براساس مطالعات، تنها ۳ درصد از بزرگسالانی که تزریق بوتاکس دریافت می‌کنند، دچار عوارض جانبی شدید می‌شوند. در بسیاری از این موارد علت بروز عوارض، تزریق دارو به دست افراد غیرپزشک یا استفاده از مواد نامناسب است.
• طبق پژوهش‌های انجام شده، خطرات تزریق بوتاکس به منظور زیباسازی و جوانسازی پوست، به شدت کمتر از عوارض بوتاکس در موارد استفاده‌های درمانی است. در آمار ذکر شده تقریباً تمام کسانی که دچار عوارض حاد شده بودند، تزریق‌های درمانی بوتاکس را دریافت کرده بودند. در مورد کاربردهای بوتاکس در ادامه مفصل صبحت کرده‌ایم.
• دوز بوتاکس استفاده شده برای خطوط پوستی بسیار کم و بی‌خطر است. در استفاده‌های درمانی بوتاکس، از دوزهای بالاتری استفاده می‌شود؛ برای همین احتمال وقوع عوارض جانبی بیشتر است.

هشدار : هرگز در آرایشگاه بوتاکس نکنید !

حتماً برای تزریق بوتاکس به مراکز معتبر درمانی مراجعه کنید.

استفاده از این دارو از نظر وزارت بهداشت و درمان کشور، تنها توسط پزشکان متخصص و دوره دیده مجاز است و باید در مراکز درمانی مانند کلینیک‌ها، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها انجام شود. تزریق بوتاکس در مراکز غیردرمانی مانند آرایشگاه‌ها و توسط افراد غیرپزشک می‌تواند عواقب بدی برای شما به همراه داشته باشد. این موضوع دو علت دارد:

• در این مراکز معمولاً از بوتاکس‌های غیراستاندارد و بدون مجوز استفاده می‌شوند. چون تهیه بوتاکس فقط توسط پزشکان یا با نسخه‌ی پزشک ممکن است، افراد غیرپزشک مجبورند که از بوتاکس‌های قاچاقی استفاده کنند. داروهای قاچاق می‌تواند موجب بروز عوارضی مانند واکنش‌های حاد آلرژیک شوند.
• احتمال بروز عوارض جانبی مانند افتادگی پلک، عدم تقارن یا ایجاد دو بینی، در صورت تزریق بوتاکس در مراکز غیردرمانی بیشتر است. به علاوه در صورتی که دچار عوارض حاد بشوید، افراد غیرپزشک توان درمان و رفع مشکلات احتمالی را ندارند.

همچنین در مورد انتخاب مرکز درمانی تزریق بوتاکس هم باید دقت کنید. تزریق بوتاکس توسط پزشکان کم‌تجربه و پزشکانی که دوره‌های لازم برای این کار را ندیده‌اند، می‌تواند خطرناک باشد یا نتایج مطلوبی را حاصل نکند.

برند های معتبر بوتاکس

تا پیش از سال ۲۰۰۹ تنها فرآورده‌ی بوتولونیوم نوع A که تاییدیه سازمان FDA را داشت، برند بوتاکس ساخت شرکت آلرگان بود. برای همین تزریق بوتولونیم با نام بوتاکس معروف شد. در صورتی که بوتاکس فقط یکی از فرآورده‌های دارای این ماده است که برای درمان اختلالات عضلانی و همچنین زیباسازی پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. بوتاکسِ ساخت شرکت آلرگان در ایران کمیاب است و به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در سال ۲۰۰۹ دومین فرآورده‌ی بوتولونیوم مورد تایید FDA قرار گرفت. برند دیسپورت که ساخت کشور انگلستان است، هم‌اکنون در بیش از ۶۵ کشور دنیا استفاده می‌شود. میزان اثربخشی و همچنین عوارض این دارو همانند بوتاکس ساخت شرکت آلرگان است. دیسپورت یکی از پرمصرف‌ترین برندهای بوتاکس در ایران به شمار می‌رود.

برند نورونوکس محصول کشور کره، دومین برند فراگیر بوتاکس در ایران است. این فرآورده قیمت پایین‌تری نسبت به دیسپورت و اثربخشی مشابهی دارد. نورونوکس مورد تایید سازمان FDA نبوده ولی استفاده از آن در ایران مجاز است.

سومین برند مجاز بوتاکس در ایران، برند مسپورت است. مسپورت یا مصپورت (Masport) برندی ایرانی است که نسبت به سایر بوتاکس‌ها قیمت پایین‌تری دارد. مسپورت از لحاظ کیفیت با نمونه های مشابه خارجی قابل رقابت می باشد.

کاربرد های بوتاکس

بوتاکس بیشتر به عنوان فرآورده‌ای تزریقی برای درمان چین و چروک‌ها و خطوط صورت شناخته می‌شود. به طور کلی کاربردهای بوتاکس را می‌توان به دو دسته‌ی زیبایی و درمانی تقسیم کرد.

کاربرد های زیبایی :

• درمان چین و چروک‌های طرفین چشم‌ها که به چین‌های پنجه کلاغی معروف است
• محو کردن خط اخم (بین دو ابرو)
• رفع خطوط افقی پیشانی
• از بین بردن چروک‌های گردن
• بالا بردن گوشه‌های لب
• بالا بردن نوک بینی

کاربردهای درمانی :

• درمان چین و چروک‌های طرفین چشم‌ها که به چین‌های پنجه کلاغی معروف است
• محو کردن خط اخم (بین دو ابرو)
• رفع خطوط افقی پیشانی
• از بین بردن چروک‌های گردن
• بالا بردن گوشه‌های لب
• بالا بردن نوک بینی

هزینه ی بوتاکس

هزینه تزریق بوتاکس به عوامل زیادی بستگی دارد. برخی از آن‌ها را در فهرست زیر مطرح کرده‌ایم:

• برند بوتاکس: با توجه به نوسانات ارزی، قیمت فرآورده‌های بوتاکس متغیر است. به طور کلی برند دیسپورت گران‌ترین و برندهای نورونوکس و مسپورت در رده‌های بعدی از نظر قیمت جای می‌گیرند. بسته به این که کدام از برند برای تزریق استفاده کنید، قیمت درمان هم تغییر می‌کند.
• محل تحت درمان: دوز درمانی در محل‌های مختلف بدن متفاوت است. مثلاً برای رفع افتادگی گوشه‌های لب به ۲ تا ۸ واحد بوتاکس (۱ تا ۲ تزریق) و برای رفع خط اخم به ۲۰ تا ۴۰ واحد دارویی (۵ تا ۸ تزریق) نیاز است. هرچه نیاز به دوز دارویی بیشتر باشد، قاعدتاً هزینه بوتاکس هم بیشتر می‌شود.
• عمق خطوط: عامل دیگری که در میزان دوز درمانی موثر است، عمق خطوط یا شدت چین و چروک‌های صورت است. مثلاً برای چین‌های پنجه کلاغی ممکن است ۲ تا ۵ تزریق برای هر طرف نیاز باشد. هرچه دوز داروی مورد نیاز کمتر باشد، هزینه‌ی بوتاکس هم کاهش می‌یابد.

خطرات و عوارض بوتاکس

عوارض اصلی این روش جوانسازی شامل سردرد، درد و علایم مشابه با سرما خوردگی می‌شود. در موارد نادر، افتادگی ابرو یا پلک ممکن است مشاهده شود. یکی از موارد مهمی که باید پیش از تزریق بوتاکس توسط پزشک بررسی شود، احتمال افتادگی پلک است که در ۵ درصد از افراد دیده می‌شود. اگر تزریق به دست پزشک متخصص و باتجربه صورت بگیرد، عارضه‌ای بسیار نادر خواهد بود. عوارضی که در این پاراگراف ذکر کردیم نادر اند و به مرور زمان برطرف می‌شوند.

در موارد بسیار نادر، امکان پخش شدن سم بوتاکس در بدن وجود دارد. در صورتی که از چند ساعت تا چند هفته بعد از بوتاکس، هر کدام از علائم زیر را تجربه کردید با پزشک تماس بگیرید:

• ضعف عضلانی
• مشکلات بینایی
• دشواری در تکلم یا بلع
• مشکلات تنفسی
• از دست دادن کنترل ادرار

چه کسانی نمی توانند بوتاکس تزریق کنند ؟

تزریق بوتاکس برای افراد زیر توصیه نمی‌شود:

• خانم‌های باردار و شیرده
• افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی یا عضلانی
• وجود عفونت فعال یا تبخال در محل تزریق
• افرادی که داروهای رقیق‌ کننده خون یا ضد انعقادی استفاده می‌کنند، باید در مورد مصرف این داروها با پزشک مشورت کنند.
• اگر چین و چروک‌ها خیلی عمیق باشد، ممکن است بوتاکس تاثیر چندانی نداشته باشد. در این حالت هم باید نظر پزشک متخصص را جویا شوید.

بوتاکس ابرو در حال حاضر برای کاربرد های درمانی زیر مورد تایید قرار گرفته است :

• بلفارواسپاسم (اسپاسم پلکها)
• دیستونی چرخش گردن ایدیوپاتیک (اسپاسم شدید عضلات گردن و شانه)
• میگرن مزمن
• هیپرهیدروز زیر بغل شدید اولیه (تعریق بیش از حد)
• انحراف چشم یا استرابیسم (لوچی چشم)
• اسپاسم پس از سکته مغزی اندام فوقانی
• بی اختیاری ادراری بیش فعالی دترسور
• مثانه بیش فعال
• اسپاسم همی فاشیال
• خطوط گلابلار (خطوط اخم بین دو ابرو)
• خطوط پنجه غازی یا پا کلاغی

موارد استفاده کمتر شایعتر از سم بوتولینوم:

• آشالازی (مشکل مری با علائمی مانند سختی بلع)
• شقاق مقعد و آنیسموس (اختلال در عملکرد اسفنکتر مقعد)
• سیالوره (ترشح بیش از حد بزاق)
• رینیت آلرژیک (التهاب حساسیتی بینی)
• اختلال عملکرد اسفنکتر اودی (دریچه کبدی پانکراسی)
• فلج مغزی
• دیستونی اورو مندیبولار (انقباض قوی فک، صورت و/ یا زبان)
• دیستونی حنجره (انقباض قوی تارهای صوتی)

بوتاکس پیشانی

تزریق بوتاکس پیشانی به صورت پودری است، این ماده در نمک (کلرید سدیم) رقیق می گردد و تزریق آن به طور مستقیم به بافت عصبی عضلانی انجام می پذیرد. سم بوتولینوم ۲۴ تا ۷۲ ساعت طول می کشد تا اثر کند، که این نشان دهنده زمان مورد نیاز سم برای ایجاد اخلال در روند سیناپتوزومال (انتقال پیام عصب به عضله) است. در شرایط بسیار نادر، ممکن است برای مشاهده اثر کامل سم بوتولینوم نیاز به زمانی تا ۵ روز می باشد. تزریق بوتاکس نباید در زنان باردار یا شیرده و افرادی که سابقه یک واکنش آلرژیک قبلی به داروها یا هر یک از مواد تشکیل دهنده آن را داشته اند، استفاده گردد.

به طور کلی تزریق بوتاکس به خوبی تحمل گشته و عوارض جانبی معدودی وجود دارد. در موارد نادر فرد ممکن است به دلیل استعداد ژنتیکی، واکنشی غیر معمول خفیف و گذرا به دارو داشته باشد. حدود ۱٪ از مردم بدنشان پس از دریافت تزریق سم بوتولینوم نوع  A، آنتی بادی هایی بر علیه سم می سازد و درمان های بعدی را بی اثر می سازد. در افرادی که برای دیستونی گردنی تحت درمان با سم بوتولینوم نوع B بوده اند، تولید آنتی بادی در ۴۴٪ از بیماران دیده شده است.

علاوه بر اثرات مورد انتظار، تزریق بوتاکس ممکن است در موارد کمی دارای اثرات ناخواسته ای شود که عمده ترین آنها شامل موارد زیر است:

• درد خفیف، تورم یا قرمزی موقت در محل تزریق
• بی حسی گذرا
• سردرد خفیف
• بی قراری
• افتادگی موقت ابرو یا پلک فوقانی
• ضعف موقت پلک تحتانی

اطلاعات ایمنی مهم و کاربرد های مورد تایید بوتاکس صورت:

بوتاکس صورت، در موارد نادر ممکن است عوارض جانبی جدی را ایجاد کند که می تواند تهدید کننده زندگی باشد. اگر بعد از تزریق (ساعت ها یا هفته ها) هر یک از مشکلات زیر را داشتید باید به پزشک مراجعه کنید:

• مشکلات بلع، تکلم یا تنفس، به علت تضعیف عضلات مرتبط، می تواند شدید باشد و منجر به از دست دادن زندگی شود. اگر این مشکلات قبل از تزریق نیز وجود داشته باشد، احتمال خطر بیشتر خواهد بود. مشکلات بلع ممکن است چند ماه طول بکشد.
• گسترش اثرات سمی. اثر  تزریق بوتاکس ممکن است در نواحی دور از محل تزریق تاثیر بگذارد و باعث ایجاد علائمی جدی از قبیل: از دست دادن قدرت و یا ضعف کلیه عضلات، دو بینی، تاری دید و افتادگی پلک ها، خس خس و یا تغییر یا از دست دادن صدا، ، از دست رفتن کنترل مثانه، مشکل تنفس و اشکال در بلع شود.

واحدهای دوز یکسان نیستند یا با سایر محصولات مشابه سم بوتولینوم قابل مقایسه نیستند.

موردی جدی تایید شده ای در مورد گسترش اثر تزریق بوتاکس در دوز توصیه شده برای درمان خطوط اخم، خطوط پنجه کلاغی و یا خطوط پیشانی گزارش نشده است. بوتاکس ممکن است در عرض چند ساعت تا چند هفته پس از مصرف باعث از دست دادن قدرت یا ضعف عمومی عضلات، مشکلات بینایی یا سرگیجه شود. اگر این اتفاق افتاد، رانندگی نکنید، با ماشین آلات کار نکنید و سایر فعالیت های خطرناک را انجام ندهید.

واکنش های شدید و یا فوری حساسیتی که به صورت نادر تاکنون گزارش گردیده عبارتند از: خارش، بثورات، تاول های قرمز خارش دار، خس خس، علائم آسم، سرگیجه یا احساس عدم تعادل. در صورت داشتن علائم خس خس یا آسم و یا وجود سرگیجه یا ضعف شدید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید. اگر در ۴ ماه گذشته هر محصول دیگری حاصل از سم بوتولینوم ( دیسسپورت، نورونوکس، زئومین و … ) دریافت کرده اید، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر اخیرا آنتی بیوتیک تزریقی دریافت کرده اید، اگر بازکننده های عضلات گرفته اید، داروهای ضد حساسیت یا سرماخوردگی، خواب آورها، آسپیرین و دیگر رقیق کننده های خون را با اطلاع پزشک خود برسانید.