پزشکی هسته ای یا اسکن ایزوتوپ

آموزش کلیه مراحل انجام اسکن های پزشکی هسته ای به صورت تئوری و عملی

آموزش ها کاملا کاربردی و عملی می باشد.تمامی اسکن ها مورد بررسی قرار می گیرد.

برخی از موضوعات مورد بررسی در کلاس :

اصول اولیه پزشکی هسته ای
اصول اولیه دستگاه و ابزارهای اسکن هسته ای
آموزش کلی از تزریق تا تصویر
انجام کلیه اسکن ها شامل قلب ، استخوان ، تیروئید و . . .
تسفیر برخی از اسکن ها جهت بررسی تصاویر

و . . .

اسکن هسته ای ( Nuclear medicine) چیست ؟

پزشکی هسته ای شاخه ای از تصویر برداری پزشکی ، فیزیک پزشکی و پرتو نگاری مولکولی است که با استفاده از پرتوها ، رادیو دارو ها و رادیو ایزوتوپ ها اطلاعات تشخیصی از عملکرد اعضای بدن را فراهم می کند و همچنین در درمان انواع بیماری ها نظیر سرطان استفاده می شود .

تفاوت اسکن هسته ای با سایر روش های تصویر برداری :

ابداع رشته پزشکی هسته ای در کنار دیگر روش ها به دلیل این بود که روش های تصویر برداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی بیشتر آناتومی و کالبد بافت یا ارگان را نشان می دهد ولی پزشکی هسته ای بیشتر عملکرد و فیزیولوژی ارگان را نشان می دهد .

در کل این تست ها مکمل یکدیگر هستند و جای یکدیگر را نمیگیرند مانند آنژوگرافی که عروق قلب را نشان می دهد ولی اسکن دیواره های قلب را نشان می دهد .

اسکن هسته ای چه کاربرد هایی در تشخیص و درمان بیماری ها دارد ؟

اسکن هسته ای یا رادیو ایزوتوپ یکی از سریعترین و دقیق ترین راه های تشخیص و درمان بیماری های تیروئید ، استخوان ، قلب ، کبد و بسیاری از اندام های دیگر است که در آن از مواد رادیو اکتیو متفاوتی استفاده می شود . در تشخیص بیماری های مختلف نوع ماده رادیو اکتیو بکار برده شده متفاوت است که متداول ترین آن تکنسیم است .

برای به حد اقل رساندن آسیب اشعه رادیو اکتیو سعی می شود حد اقل میزان ماده رادیو اکتیو بکار برود . پس غلظت ماده رادیو اکتیو تزریقی به بیمار بسیار بسیار اندک بوده و در نتیجه میزان اشعه ساطع شده از بدن بیمار بسیار کم است . برای بدست آوردن یک تصویر مناسب معمولا نیاز می شود تا بسته به ارگان مورد تصویر برداری بیمار از 10 تا 45min در مقابل دوربین دستگاه قرار گیرد تا میزان اشعه کافی به صفحه حساس دوربین وارد شود .

نکاتی که باید در بخش پزشکی هسته ای مورد توجه قرار گیرد :

رادیو داروهای تزریقی به بیمار معمولا حساسیت زا نیستند .
زنان باردار و کودکان نباید به عنوان همراه بیمار در بخش پزشکی هسته ای حضور داشته باشند .
اسکن هسته ای زنان باردار ممنوع است و تنها با نظر متخصص پزشکی هسته ای قابل انجام است .
در بخش پزشکی هسته ای میزان مزموع رادیولوژی که به بیمار تزریق می شود مشخص است و برای بیمار ضرری ندارد .
با توجه به تزریق دارو به بدن بیمار ، منبع پرتودهی بدن بیمار است و دستگاه تنها پرتوهای ساطع شده را دریافت میکند
پس از تزریق رادیودارو بیمار باید فاصله حد اقل ۱ الی ۲ متری را با پرسنل بخش و کودکان زیر ۱۲ سال به مدت ۲۴ ساعت حفظ کند .
حتی الامکان بیمار نباید با زنان باردار در یک محیطبه مدت ۲۴ ساعت حضور داشته باشد .

اسکن هسته ای قلب برای چیست ؟

۱) جهت چک کردن کفایت خون رسانی به عضله قلب : عدم خون رسانی کافی به عضله قلب میتواند شاخه ای از بیماری عروق کرونری باشد .

این بیماری منجر به آنژین ( درد قفسه سینه ) ، حمله قلبی و سایر مشکلات قلبی می شود .

۲) برای بررسی آسیب دیدگی عضله قلب : آسیب دیدگی می تواند ناشی از استفاده از دارو ، یک حمله قلبی ، صدمه یا عفونت در گذشته باشد .

۳) جهت بررسی کیفیت پمپاژ خون توسط قلب به بدن : جهت ارزیابی عملکرد بطن چپ صورت می گیرد.

اطلاعات دریافتی از اسکن قلب به پزشک کمک میکننند تا در مورد اقدامات درمانی نظیر عمل جراحی قلب باز و آنژیوپلاستی تصمیم گیری درستی انجام دهد .

مراحل انجام اسکن هسته ای قلب :

الف ) مرحله استرس ذر اسکن هسته ای قلب : پس از پذیرش ، مرحله آماده سازی است . در این مرحله یک آنژیوکت جهت تزریقات به رگ شما وصل شده و 10 عدد لید سینه ای (chest lead) به سینه شما چسبانده می شود و سپس پرسشهایی درمورد سابقه بیماری شما به عمل می آید و فشار خون شما اندازه گیری شده و نوار قلب شما در آغاز آزمون ثبت می شود.

پس از این اقدام بر حسب نوع استرسی که برای شما انتخاب شده است ، از آزمون ورزش یا تزریق دارو استفاده می شود ( برای هر فرد فقط از یک روش استرسی استفاده می شود ) .

ب ) ۰مرحله انتظار تا شروع اسکن : پس از تزریق دارو و پیش از شروع اسکن یک تاخیر زمانی ۱۵ دقیقه ای تا ۲ ساعت وجود دارد . طی این زمان برای جذب دارو در قب و بدن شما ضروری است . در این فاصله برای جذب بهتر و سریعتر دارو خوردن لبنیات پر چرب مانند خامه یا شیر پرچرب توصیه میشود . بیماران در طول این مدت باید در اتاق انتظار بعد از تزریق منتظر نوبت تصویر برداری خود بمانند . در این مرحله باید از نزدیک شدن طولانی مدت ( فاصله کمتر از ۲متر ) به افراد دیگر اجتناب کرد .

ج ) مرحله انجام اسکن قلب فاز استرس : در این مرحله اسکن هسته ای قلب توسط دستگاه تصویر برداری spect انجام میشود . در اتاق اسکن با یاری کارشناس تکنولوژی پزشکی هسته ای بر روی تخت دستگاه خوابیده و در این مرحله که ورود 10 الی 15 دقیقه طول می کشد بدن باید در حالت بی حرکت قرار گیرد . در حین تصویر برداری دستگاه در یک مدار گردشی 180 درجه 32 تصویر از قلب گرفته میشود .

د ) مرحله انجام اسکن قلب در فاز استراحت : برای اسکن هسته ای قلب در مرحله استراحت نیاز به قطع دارو وجود ندارد ولی نیاز است که به مدت ۴ ساعت ناشتا بوده و غذای چرب همراه داشته باشد .

افرادی که کودکان زیر ۸ سال دارند بهتر است تا دوازده ساعت از تماس نزدیک با آن ها خود داری کنند .

اسکن هسته ای کلیه چیست ؟

اسکن کلیه شامل استفاده از مواد رادیو اکتیو به منظور بررسی کلیه ها و عملکرد آن ها می باشد . در طول اسکن کلیه ها ماده رادیو اکتیو به داخل رگ های خونی تزریق و اشعه گاما آزاد خواهد شد . دوربین گاما و اسکنر ، قادر به تشخیص اشعه گاما خارج از بدن می باشد .

کار دوربین گاما ، اسکن تمامی قسمت های کلیه می باشد که تصاویر بر روی کامپیوتر نمایش داده می شود . این تصاویر ، جزئیات دقیقی از ساختار و عملکرد کلیه ها را در اختیار پزشک قرار می دهند . به همین خاطر هر گونه اختلال و ناهنجاری ساختاری و عملکردی ، قابل تشخیص خواهد بود .

اسکن کلیه ، امکان تشخیص هر گونه مشکل کلیوی را در مراحل اولیه و بدون نیاز به انجام جراحی و با روش های تهاجمی ، فراهم می کند .

دلایل انجام اسکن کلیه :

تغییر در عملکرد کلیه ها به صورت تدریجی و معمولا بدون علائم خاص ، اتفاق می افتد . در بسیاری از موارد ، آزمایش خون و ادرار ، به تشخیص اولین نشانه های تغییر عملکرد کلیه ها کمک می کند . اسکن کلیه ، علت بروز تغییر یا کاهش عملکرد کلیه ها را نیز نشان می دهد . این اسکن ، هر گونه ناهنجاری در ساختار ، اندازه و شکل کلیه را نیز نشان می دهد .

اسکن کلیه به تشخیص و ارزیابی موارد زیر کمک می کند :

کاهش جریان خون به کلیه ها
تومور و یا کیست
تشخیص پیلونفریت ( عفونت کلیه ها ) و عوارض آن بر کلیه
میزان موفقیت های پیوند کلیه
میزان موفقیت های درمان کلیه
بررسی عملکرد کلیه ها
بررسی عوارض تخریبی سایر بیماری ها بر روی کلیه ها
بررسی دقیق تر هنگامیکه یک یا هردو کلیه در سونوگرافی کوچک گزارش شده و یا یکی مشاهده نشده است .
تعیین درصد کارایی هریک از کلیه ها به تفکیک

بررسی کلیه هایی که در محل طبیعی خود قرار ندارند .

اسکن هسته ای تیروئید :

تیروئید غده ای است در قسمت قدامی گردن در بالای جناغ سینه که تنظیم تنظیم متابولیسم بدن را برعهده دارد .

اسکن تیروئید یک روش تصویربرداری پزشکی هسته ای است که در آن از یک داروی رادیو اکتیو کم خطر به مقدار کم برای شناسایی ساختار و بررسی عملکرد بافت تیروئید استفاده می شود .

اهداف اسکن تیروئید :

بررسی عملکرد تیروئید
کمک به تشخیص بیماری های غده تیروئید مانند پرکاری تیروئید یا سرطان تیروئید یا دیگر توده ها
بررسی تغییرات غده تیروئید بعد از استفاده از دارو ، جراحی ، رادیوتراپی و شیمی درمانی

چگونگی انجام اسکن هسته ای تیروئید :

برای انجام این اسکن یک ماده رادیواکتیو کم خطر به میزان کم به صورت تزریقی یا خوراکی وارد بدن میشود . بعد از گذشت زمان مناسب بیمار روی تختاسکن دراز میکشد و سر را کاملا به عقب متماید می کند . دوربین روی گردن تنظیم می شود و تصویر برداری شروع و طی ۵ مین کامل می شود .

آیا آمادگی خاصی برای انجام اسکن تیروئید لازم است ؟

در زمان نوبت گیری برای اسکن تیروئید حتما پرسنل بخش را از داروهای مصرفی خود مطلع کنید . بعضی از داروهای تیروئید باید ۶-۴ هفته قبل از اسکن قطع شوند .

برای انجام اسکن نیاز به ناشتا بودن نیست ولی امکان دارد که از چند ساعت قبل از آزمایش از بیمار خواسته شود تا چیزی نخورد و نیاشامد زیرا برخی مواد غذایی بر سطح هورمون ها تاثیر می گذارد .

در روز انجام اسکن حتما آزمایشات تیروئید و سایر مدارک مثل سونوگرافی یا سی تی اسکن گردن را در صورتی که قبلا انجام داده اند به همراه داشته باشند .

قبل از انجام اسکن گردن بند های فلزی را از گردن درآورید .

با توجه به حساسیت کودکان و جنین به اشعه ، خانم های باردار حتی الامکان باید از انجام اسکن های هسته ای اجتناب نمایند . مادران شیرده تا چند ساعت بعد از انجام اسکن باید از شیر دادن به فرزند خود خودداری نمایند .

لغو پاسخ